کد مطلب:312297 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:219
بینادل ژرف کاو
برگرفته از: «نافذ البصیرة».
قرآن كریم صاحبان بصیرت را این گونه معرفی می كند:
أفلم یسیروا فی الارض فتكون لهم قلوب یعقلون بها أو آذان یسمعون بها فانها لا تعمی الابصار ولكن تعمی القلوب التی فی الصدور [1] .
آیا در زمین سیر نمی كنند تا دل هایی بیابند كه با آن دریابند و گوش هایی كه با آن بشنوند. چشم ها كور نمی شوند، بلكه دل هایی كه در سینه ها هستند نابینا می شوند.
و در برابر آن ها، گروه نابینایان باطنی را غفلت زدگان و فروتر از چهارپایان می داند:
و لقد ذرأنا لجهنم كثیرا من الجن و الانس لهم قلوب لا یفقهون بها و لهم اعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها اولئك كالانعام بل هم اضل اولئك هم الغافلون. [2] .
[ صفحه 151]
ما برای دوزخ بسیاری از جنیان و آدمیان را وانهادیم. آنان دل هایی دارند كه با آن درك نمی كنند، چشم هایی دارند كه با آن نمی بینند، گوش هایی دارند كه با آن نمی شنوند. آنان چون چهارپایان اند، بلكه گمراه تر. هم آنان غافلان اند.
دل های دریاب، گوش های شنوا و دیده های بینا از ویژگی های صاحبان بصیرت است. دانادلان بر پایه ی بصیرت خود به برترین اعمال و سنجیده ترین رفتار دست می زنند و با این پشتوانه ی ارزنده در راه حق گام می نهند و بر آن استوارند. گواه این گفتار، كلام امام علی (ع) است:
فانما البصیر من سمع فتفكر و نظر فأبصر و انتفع بالعبر ثم سلك جددا واضحا یتجنب فیه الصرعة فی المهاوی و الضلال فی المغاوی [3] .
همانا بصیر كسی است كه می شنود و اندیشه می كند، می نگرد و می بیند و از درس ها و عبرت ها بهره مند می شود. سپس به راه های آشكار می رود و از غلتیدن در لغزشگاه ها و گمراه شدن در كوره راه ها می پرهیزد.
رهبری الهی رسول خدا (ص) بر پایه ی بصیرت است: «قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیرة انا من اتبعنی؛ بگو این راه من است. با بصیرت به خداوند دعوت می كنم [راه] من و پیروانم.» [4] .
جهاد معصومان (ع) و كوشش آنان برای حفظ اسلام بر بصیرت استوار است:
السلام علیكم اهل بیت المصطفی... و المجاهدین علی بصیرة فی سبیله [5] .
سلام و درود بر شما ای خاندان مصطفی... و سلام بر مجاهدانی كه در راه خدا بصیرت دارند.
[ صفحه 152]
امیرمؤمنان (ع) نیز در كلامی، خود را چنین در برابر شیاطین و دشمنان آماده می سازد:
ألا و ان الشیطان قد جمع حزبه و استجلب خیله و رجله و ان معی لبصیرتی ما لبست علی نفسی و لا لبس علی... [6] .
بدانید كه شیطان یاران خود را گرد آورده و نیروی سواره و پیاده ی خویش را فراخوانده است. و بصیرت من با من است. نه خود خویشتن را به شبهه می افكنم و نه دیگری مرا به اشتباه می اندازد.
بصیرت و دل آگاهی به حقایق امور، رمز پیروزی و پیشبرد حق در برابر دشمنان و نیرنگ منافقان است و عباس (ع) نیز به گواهی امام صادق (ع) از این بینادلی بهره ای فراوان داشت. او با دلی آگاه و چشمی حقیقت بین و گوشی حق پذیر در برابر دشمنان امام حسین (ع) ایستاد و از اسوه های برتر بینادلان شد. او همانند مالك اشتر و عمار یاسر، آنان كه نمونه های كامل صاحبان بصیرت هستند، حریم ولایت را پاس داشت.
قرآن كریم صاحبان بصیرت را این گونه معرفی می كند:
أفلم یسیروا فی الارض فتكون لهم قلوب یعقلون بها أو آذان یسمعون بها فانها لا تعمی الابصار ولكن تعمی القلوب التی فی الصدور [1] .
آیا در زمین سیر نمی كنند تا دل هایی بیابند كه با آن دریابند و گوش هایی كه با آن بشنوند. چشم ها كور نمی شوند، بلكه دل هایی كه در سینه ها هستند نابینا می شوند.
و در برابر آن ها، گروه نابینایان باطنی را غفلت زدگان و فروتر از چهارپایان می داند:
و لقد ذرأنا لجهنم كثیرا من الجن و الانس لهم قلوب لا یفقهون بها و لهم اعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها اولئك كالانعام بل هم اضل اولئك هم الغافلون. [2] .
[ صفحه 151]
ما برای دوزخ بسیاری از جنیان و آدمیان را وانهادیم. آنان دل هایی دارند كه با آن درك نمی كنند، چشم هایی دارند كه با آن نمی بینند، گوش هایی دارند كه با آن نمی شنوند. آنان چون چهارپایان اند، بلكه گمراه تر. هم آنان غافلان اند.
دل های دریاب، گوش های شنوا و دیده های بینا از ویژگی های صاحبان بصیرت است. دانادلان بر پایه ی بصیرت خود به برترین اعمال و سنجیده ترین رفتار دست می زنند و با این پشتوانه ی ارزنده در راه حق گام می نهند و بر آن استوارند. گواه این گفتار، كلام امام علی (ع) است:
فانما البصیر من سمع فتفكر و نظر فأبصر و انتفع بالعبر ثم سلك جددا واضحا یتجنب فیه الصرعة فی المهاوی و الضلال فی المغاوی [3] .
همانا بصیر كسی است كه می شنود و اندیشه می كند، می نگرد و می بیند و از درس ها و عبرت ها بهره مند می شود. سپس به راه های آشكار می رود و از غلتیدن در لغزشگاه ها و گمراه شدن در كوره راه ها می پرهیزد.
رهبری الهی رسول خدا (ص) بر پایه ی بصیرت است: «قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیرة انا من اتبعنی؛ بگو این راه من است. با بصیرت به خداوند دعوت می كنم [راه] من و پیروانم.» [4] .
جهاد معصومان (ع) و كوشش آنان برای حفظ اسلام بر بصیرت استوار است:
السلام علیكم اهل بیت المصطفی... و المجاهدین علی بصیرة فی سبیله [5] .
سلام و درود بر شما ای خاندان مصطفی... و سلام بر مجاهدانی كه در راه خدا بصیرت دارند.
[ صفحه 152]
امیرمؤمنان (ع) نیز در كلامی، خود را چنین در برابر شیاطین و دشمنان آماده می سازد:
ألا و ان الشیطان قد جمع حزبه و استجلب خیله و رجله و ان معی لبصیرتی ما لبست علی نفسی و لا لبس علی... [6] .
بدانید كه شیطان یاران خود را گرد آورده و نیروی سواره و پیاده ی خویش را فراخوانده است. و بصیرت من با من است. نه خود خویشتن را به شبهه می افكنم و نه دیگری مرا به اشتباه می اندازد.
بصیرت و دل آگاهی به حقایق امور، رمز پیروزی و پیشبرد حق در برابر دشمنان و نیرنگ منافقان است و عباس (ع) نیز به گواهی امام صادق (ع) از این بینادلی بهره ای فراوان داشت. او با دلی آگاه و چشمی حقیقت بین و گوشی حق پذیر در برابر دشمنان امام حسین (ع) ایستاد و از اسوه های برتر بینادلان شد. او همانند مالك اشتر و عمار یاسر، آنان كه نمونه های كامل صاحبان بصیرت هستند، حریم ولایت را پاس داشت.
[1] حج: 46.
[2] الاعراف: 179.
[3] نهج البلاغه، خ 153؛ شرح نهج البلاغه؛ ابن ابي الحديد، ج 9، ص 158.
[4] يوسف: 108.
[5] بخشي از زيارت امام حسين (ع) در اول ماه رجب: بحارالانوار، ج 101، ص 336.
[6] نهج البلاغه، خ 10.